Διαβάστε περισσότερα στο www.MortopoulosBusiness.com
FAQs first:
Με την έννοια της παρενόχλησης και δη της σεξουαλικής να έχει εισαχθεί εντονότατα τα τελευταία χρόνια στις ευρωπαϊκές agendasκαι τα νομικά fora, φαίνεται να ανοίγει επιτέλους ο δρόμος για την θεμελίωση ενός επιστημονικού διαλόγου χωρίς άκαιρες ακροβασίες, απαλλαγμένου από προαντιλήψεις και αβασάνιστες γενικεύσεις.
Και παρότι στην κοινή συνείδηση η επιστήμη χρωματίζεται με ψυχρότητα και ακαμψία, η νομική επιστήμη θα αποδεικνύει πάντοτε πως τα πιο περίπλοκα και ευαίσθητα κοινωνικά ζητήματα βρίσκουν την λύση τους μόνον όταν εκφράζονται δια της καθολικότητας των ορισμών τους. Καθολικώς πλέον -νομίζω- προκαλεί αποστροφή η διαπίστωση συμπεριφορών που παραβιάζουν τον πιο προσωπικό χώρο του ανθρώπου.
Πώς όμως θα γίνει το επόμενο βήμα, ώστε τα θύματα να δικαιωθούν και εν τοις πράγμασι;
Έτι περαιτέρω, πώς αυτό το επόμενο βήμα θα πείσει τις επιχειρήσεις ότι ο Κώδικας Δεοντολογίας θα βοηθήσει τελικώς τις ίδιες;
Και, τελικά, πώς θα μπορέσουν τα Σωματεία και οι Ενώσεις εργαζομένων να προασπίσουν συλλογικά ανθρώπινα δικαιώματα χωρίς να υπάρξει διαρραγή της ενδοκοινωνίας μιας επιχείρησης;
Σύμφωνα με το άρθρο 2§ 1 του Συντάγματος «Ο σεβασμός και η προστασία της αξίας του ανθρώπου αποτελούν την πρωταρχική υποχρέωση της Πολιτείας». Πόσο ευάλωτη στέκει η αξιοπρέπεια του ανθρώπου όταν μέλη του κοινωνικού συνόλου, με θράσος και αίσθηση ατιμωρησίας, παρεμβαίνουν βίαια στο σώμα και την ψυχοσύνθεση μίας θηλυκότητας ή- σπανιότερα- μίας αρσενικότητας; Πόσο ευτελίζεται η – επίσης προστατευόμενη από το άρθρο 5 του Συντάγματος- έννοια της προσωπικότητας όταν ένας εργαζόμενος, επί παραδείγματι, καθίσταται έρμαιο των εξουσιαστικών συμπλεγμάτων ανωτέρου ή συναδέλφου του; Με βατήρα, λοιπόν, το θεμελιώδες συνταγματικό άρθρο 2, που σε μόλις δεκαπέντε λέξεις συνόψισε το όραμα της εννόμου τάξεως, και σε μία απόπειρα απάντησης στα ως άνω ερωτήματα, ο κοινός νομοθέτης έχτισε- ως όφειλε- ένα οπλοστάσιο για τα θύματα πλείστων μορφών παρενόχλησης, το οποίο φυσικά συνεχώς εμπλουτίζεται και επικαιροποιείται.
Αρχικώς, σε ένα προγενέστερο στάδιο εκδήλωσης της προστατευτικής του νομοθέτη βούλησης, προσφάτως ψηφίστηκε από το Ελληνικό Κοινοβούλιο ο Νόμος 4808/2021, που ήδη γνώρισε τις πρώτες του βελτιώσεις με το Νόμο 4826/2021, κυρώνοντας ανάλογες Συμβάσεις του Διεθνούς Οργανισμού Εργασίας και θεμελιώνοντας την έννοια της μηδενικής ανοχής ως υποχρέωση του εργοδότη. Συγκεκριμένα, δεσμευτικώς προβλέπεται η καθιέρωση πολιτικής υποστήριξης του εργαζομένου αναφορικώς προς την καταγγελία -εσωτερική ή στις Αρχές- , την έρευνα αυτής και τα νόμιμα δικαιώματα. Ως προς επιχειρήσεις, δε, που απασχολούν τουλάχιστον είκοσι (20) εργαζομένους συνολικά, οι σχετικές υποχρεώσεις επιφορτίζουν συγκεκριμένο πρόσωπο, σχετικώς καταρτισμένο και συνεχώς επικοινωνόν με τους εργαζομένους ενημερωτικά ή υποβοηθητικά. Αναζητώντας την αληθή βούληση εθνικού και ευρωπαϊκού νομοθέτη, ευκόλως εξάγεται το συμπέρασμα ότι το λεγόμενο «πρόσωπο αναφοράς» του νόμου 4808/2021 αποτελεί αφενός επαγγελματία νομικό αφετέρου οφείλει να είναι πρόσωπο ανεξάρτητο, απαλλαγμένο από φιλίες, έχθρες ή σχέσεις εξάρτησης, ικανό να εγγυηθεί αμεροληψία στην διαχείριση των σχετικών καταγγελιών. Τούτο, δε, ως προϋπόθεση αποκλείει την ανάληψη του ρόλου αυτού από πρόσωπα όπως πχ ο Διευθυντής Προσωπικού ή ο Νομικός Σύμβουλος, ακόμη και από πληρεξούσιο δικηγόρο διορισμένο εκ της διευθύνσεως ή του ιδιοκτήτη της επιχείρησης, για να χειριστεί έτερες υποθέσεις αυτής. Ο άνθρωπος που θα αναλάβει τον ήδη δυσχερή ρόλο του χειρισμού ανάλογων λεπτών ζητημάτων δεν είναι δυνατόν να είναι ευεπίφορος σε πιέσεις οικονομικού χαρακτήρα, υποχρεούμενος να εκπροσωπήσει αντικρουόμενα συμφέροντα.
Περαιτέρω, κάτι πολύ σημαντικό που συχνά αγνοούν τα θύματα και κυρίως οι θύτες είναι πως ως σεξουαλική παρενόχληση στον Ποινικό Κώδικα (άρθρο 337 ΠΚ) δεν ορίζεται μόνο η επιβολή γενετήσιας πράξης σε άλλο πρόσωπο, αλλά και οι χειρονομίες, οι ανήθικες προτάσεις, τα άσεμνα σχόλια και οι θωπείες, πράξεις που στην καθημερινή πρακτική αντιμετωπίζονται με απαράδεκτη ελαφρότητα. Ο νομοθέτης, έχοντας αφουγκραστεί δια των κοινωνικών ζυμώσεων τις ανάγκες των θυμάτων, δεν εστίασε το ενδιαφέρον του αποκλειστικά στα εξωτερικώς διαπιστούμενα χαρακτηριστικά της εν λόγω εγκληματικής συμπεριφοράς αλλά επικεντρώθηκε στην αντίληψή της από τα θύματα ως παραβιαστική και απρεπή. Εξάλλου, αυτή ήταν η κατεύθυνση στην οποία κινήθηκε και η Οδηγία 2006/54/ΕΚ της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την απαγόρευση των διακρίσεων και την εφαρμογή της αρχής των ίσων ευκαιριών και της ίσης μεταχείρισης ανδρών και γυναικών σε θέματα εργασίας και απασχόλησης, ορίζοντας στο Άρθρο 2 παρ. 1 την παρενόχληση ως «ανεπιθύμητη συμπεριφορά συνδεόμενη με το φύλο ενός προσώπου, με σκοπό ή αποτέλεσμα την παραβίαση της αξιοπρέπειας του προσώπου αυτού και τη δημιουργία εκφοβιστικού, εχθρικού, εξευτελιστικού, ταπεινωτικού ή επιθετικού περιβάλλοντος» και την σεξουαλική παρενόχληση ως «οποιαδήποτε μορφή ανεπιθύμητης λεκτικής, μη λεκτικής ή σωματικής συμπεριφοράς σεξουαλικού χαρακτήρα, με σκοπό ή αποτέλεσμα την προσβολή της αξιοπρέπειας ενός προσώπου, ιδίως με τη δημιουργία εκφοβιστικού, εχθρικού, εξευτελιστικού, ταπεινωτικού ή επιθετικού περιβάλλοντος».
Το ενδιαφέρον του νομοθέτη, εθνικού και ευρωπαϊκού, φαίνεται να έχει εστιαστεί σε περιστατικά παρενόχλησης που εκδηλώνονται μέσα σε ένα πλαίσιο διαφοροποιημένων δυναμικών, όπου ευνοείται η ανάπτυξη σχέσεων εξουσίας, σε αυτό της επαγγελματικής εξάρτησης ή συνύπαρξης. Δικαιολογητικός λόγος της παραπάνω εξειδίκευσης υπήρξε η αναγνώριση του διακηβεύματος με το οποίο έρχεται αντιμέτωπος ένας εργαζόμενος που επιθυμεί να καταγγείλει ένα περιστατικό παρενόχλησης στον χώρο εργασίας, ειδικά σε περιόδους οικονομικής και εργασιακής ανασφάλειας. Εξοπλίζεται, λοιπόν, ο εργαζόμενος- καταγγέλλων με ένα εξέχουσας σημασίας δικονομικό όπλο, την λεγόμενη «αντιστροφή του βάρους της απόδειξης» [Άρθρο 24 ν. 3896/2010 ή Άρθρο 19 της Οδηγίας 2006/54/ΕΚ], δηλαδή την απαλλαγή από την- ενίοτε δυσχερή- απόδειξη της αλήθειας των λεγομένων του και, αντίστοιχα, την επιφόρτιση του φερόμενου ως θύτη με την διάψευση των κατηγοριών. Επιπλέον ο Νέος Ποινικός Κώδικας, στην παράγραφο 4 του Άρθρου 337, επαυξάνει την απειλούμενη ποινή στα 3 έτη φυλάκισης για πράξεις ή προτάσεις γενετήσιου χαρακτήρα όταν αυτές απευθύνονται συγκεκριμένα «σε πρόσωπο που εξαρτάται εργασιακά από αυτόν ή εκμεταλλευόμενος την ανάγκη ενός προσώπου να εργαστεί», ενώ στην ίδια κατεύθυνση κινείται και το Άρθρο 343 του Νέου ΠΚ.
Για τον άνθρωπο που θα προσέλθει στο γραφείο μας ζητώντας την νομική μας συμβουλή, η πάγια άποψή μας είναι πως κάθε προσβολή της ανθρώπινης αξιοπρέπειας είναι καταδικαστέα και πρέπει να αντιμετωπίζεται ως τέτοια. Η σιωπή δημιουργεί πρόσφορο έδαφος για την κανονικοποίηση νοσηρών συμπεριφορών και ενισχύει τον φαύλο κύκλο του απαράδεκτου στιγματισμού των θυμάτων. Σε μια δυτικού τύπου ευνομούμενη κοινωνία, κάθε πολίτης πρέπει ανά πάσα στιγμή να απολαμβάνει την προστατευτική δύναμη των νομοθετημάτων που αποσκοπούν στην προάσπιση των δικαιωμάτων του και με ηρεμία και σιγουριά να ακολουθεί την νομική οδό που θα εξασφαλίσει την δικαίωσή του. Όσον αφορά, δε, τον ευσυνείδητο και νομοταγή επαγγελματία, που επιθυμεί να συμμορφωθεί με τις επιταγές του Ν. 4808/2021 και να προστατεύσει το προσωπικό του αλλά και την ίδια την επιχείρησή του, το δικηγορικό μας γραφείο, φέροντας μακρά ιστορία εξειδίκευσης στον εν λόγω τομέα, είναι σε ετοιμότητα να αναλάβει την διεκπεραίωση των εργοδοτικών υποχρεώσεων που προβλέπεται στο άρθρο 9 του εν λόγω νομοθετικού κειμένου, ήτοι τη σύνταξη ενός αρτίου κανονιστικού συστήματος Κώδικα Δεοντολογίας και συναφών Παγίων Διαδικασιών που κατευθύνονται στην επίτευξη:
- της αμερόληπτης Έρευνας,
- της αποτελεσματικής Αντιμετώπισης,
- της άρτιας αντιμετώπισης περιστατικών σε επίπεδο Πειθαρχικού και Εργατικού Δικαίου,
- της ορθής εκτέλεσης των αναγκαστικών μέτρων του Ν. 4808/2021
- της προστασίας της Επιχείρησης από περαιτέρω δικαστικές διαδικασίες.
Μερικές από τις ερωτήσεις που έχουμε κληθεί να απαντήσουμε επί του θέματος, ήταν οι εξής:
Είμαι Ιδιοκτήτης ή Διευθύνων Σύμβουλος Επιχείρησης. Υπάγεται η Επιχείρησή μου στις διατάξεις του Ν. 4808/2021;
Ναι, αναγκαστικώς, ανεξαρτήτως του εάν απασχολείτε λιγότερα ή περισσότερα από είκοσι άτομα με οποιοδήποτε καθεστώς εργασίας.
Είμαι Ιδιοκτήτης ή Διευθύνων Σύμβουλος Επιχείρησης. Πρέπει να ορίσω όργανα χειρισμού περιπτώσεων παρενόχλησης, bullying ή βίας;
Πέραν των τυποποιημένων διαδικασιών που ήδη πρέπει να έχετε συντάξει, και πέραν του «αρχείου υποθέσεων» που ήδη πρέπει να τηρείτε, ανεξαρτήτως του μεγέθους της επιχείρησής σας, επιβάλλεται από το Αρ. 9 παρ 2(ε) να έχετε ορίσει ένα «Πρόσωπο Αναφοράς» υπεύθυνο για το χειρισμό όλων των υποθέσεων, εάν απασχολείτε είκοσι ή περισσότερα άτομα με οποιοδήποτε καθεστώς εργασίας .
Είμαι Ιδιοκτήτης ή Διευθύνων Σύμβουλος Επιχείρησης. Γιατί να μην ορίσω ως «Πρόσωπο Αναφοράς» έναν δικό μου managerή διοικητικό υπάλληλο;
- Πρωτίστως διότι ο υπάλληλός σας δεν θα θεωρηθεί ποτέ από το οποιοδήποτε θύμα αξιόπιστος, μιας που ευθέως έχετε σχέση εξουσίας μαζί του.
- Δευτερευόντως διότι ο υπάλληλός σας δεν έχει τη νομική κατάρτιση να χειριστεί την δικονομία του Πειθαρχικού Δικαίου, ούτε τις γενικές και sui generis διατάξεις του Ν.4808/2021.
- Τέλος, διότι ο υπάλληλός σας δεν έχει ούτε την τεχνογνωσία, ούτε την δυνατότητα να συντάξει ένα άρτιο σύστημα εφαρμογής των οριζομένων στο Ν. 4808/2021, που πρέπει να περιλαμβάνει κατ’ ελάχιστον Κώδικα Δεοντολογίας, Πάγια Πολιτική Έρευνας Παραβάσεων, Πάγια Πολιτική Διεξαγωγής Πειθαρχικών Ακροάσεων και Ειδικές Διαδικασίες Επιβολής Κυρώσεων.
Συνεπώς, τοιουτοτρόπως δεν θα υφίσταται αληθής συμμόρφωσή σας προς τις επιταγές του νομοθέτη.
Είμαστε Σωματείο Εργαζομένων Επιχείρησης. Έχουμε ειδικές δυνατότητες με βάση τον Ν.4808/2021 να παρέμβουμε;
Ναι. Ρητά αναφέρεται στο Αρ. 14 του Ν. 4808/2021 ότι «Όταν νομικά πρόσωπα και ενώσεις προσώπων, συμπεριλαμβανομένων συνδικαλιστικών οργανώσεων, δικαιολογούν σχετικό έννομο συμφέρον και διαθέτουν γραπτή συναίνεση του θιγόμενου προσώπου του άρθρου 3 από παραβάσεις του παρόντος, εφαρμόζεται η παρ. 2 του άρθρου 22 ν. 3896/2010 (Α’ 207). Ο θιγόμενος μπορεί σε κάθε περίπτωση να παρέμβει ή και να ματαιώσει τη διαδικασία.».
Συνεπώς το Σωματείο έχει ipso jure θέση σε κάθε περιστατικό.
Είμαστε Σωματείο Εργαζομένων Επιχείρησης. Έχουμε αρμοδιότητα να επιβάλουμε την εκτέλεση των οριζομένων στο Ν.4808/2021 στην Επιχείρηση;
Όχι. Μπορείτε ωστόσο να καταγγείλετε την έλλειψη της αναγκαστικής ευθυγράμμισης της Επιχείρησης με τα εκ του νόμου επιβαλλόμενα.
Μπορείτε εξ άλλου να συζητήσετε με την Επιχείρηση και την δική σας συμμετοχή στα πρόσωπα και τις διαδικασίες που υποχρεωτικά πλέον προβλέπονται.
Είμαι Εργαζόμενος. Γιατί να πάψω να φοβάμαι αντίποινα αν καταγγείλω μια τέτοια συμπεριφορά από προϊστάμενό μου;
Για δύο σημαντικούς λόγους:
Πρωτίστως διότι δεν χρειάζεται να αποδείξεις την παρενόχλησή σου. Τουναντίον, το βάρος απόδειξης είναι αντεστραμμένο και πρέπει να αποδειχθεί θετικώς ότι δεν παρενοχλήθηκες. Σύμφωνα με το Αρ. 24 Ν. 3896/2010, «Όταν ένα πρόσωπο που εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του παρόντος νόμου ισχυρίζεται ότι υφίσταται μεταχείριση που ενέχει διάκριση λόγω φύλου, κατά τις ανωτέρω διατάξεις, και επικαλείται, ενώπιον δικαστηρίου ή άλλης αρμόδιας αρχής, γεγονότα ή στοιχεία από τα οποία πιθανολογείται άμεση ή έμμεση διάκριση λόγω φύλου, ή ότι εκδηλώθηκε σεξουαλική ή άλλη παρενόχληση κατά την έννοια του παρόντος νόμου, ο καθ΄ ου φέρει το βάρος να αποδείξει στο δικαστήριο ή σε άλλη αρμόδια αρχή, ότι δεν υπήρξε παραβίαση της αρχής της ίσης μεταχείρισης ανδρών και γυναικών.»
Δευτερευόντως διότι για πρώτη φορά με τον Ν.4808/2021 ορίζεται ότι «Απαγορεύεται και είναι άκυρη η καταγγελία ή η με οποιονδήποτε τρόπο λύση της έννομης σχέσης στην οποία στηρίζεται η απασχόληση, καθώς και κάθε άλλη δυσμενής μεταχείριση προσώπου του άρθρου 3, εφόσον συνιστά εκδικητική συμπεριφορά ή αντίμετρο κατά την έννοια του άρθρου 14 του ν. 3896/2010 (Α’ 207) για περιστατικό βίας και παρενόχλησης του άρθρου 4.».
Ποτέ δεν ήσουν πιο προστατευμένος να βγεις μπροστά και να καταγγείλεις.
Γιατί να εμπιστευτούμε εσάς για την σύνταξη του απαραίτητου υλικού και τον χειρισμό των υποθέσεων της Επιχείρησής μας;
Διότι το Γραφείο μας ασχολείται εκτενώς με ζητήματα Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, και γνωστή είναι η επίδοσή μας στις υποθέσεις παρενόχλησης ή εγκλημάτων κατά της γενετήσιας αξιοπρέπειας.
Διότι η εκ του νόμου εχεμύθεια που οφείλουν να τηρούν σε όλες τους τις υποθέσεις οι Δικηγόροι είναι απόλυτη και δεν υπάρχει ανάλογή της σε κανέναν άλλο κλάδο. Οι Δικηγόροι είναι οι μόνοι επαγγελματίες που ρητώς προβλέπεται ότι δεν καταθέτουν ενώπιον αρχών και δικαστηρίων για όσα περιήλθαν στη γνώση τους κατά την εκτέλεση των καθηκόντων τους.
Διότι έχοντας εντολή από την Επιχείρηση και από το φερόμενο ως θύμα, διεξάγουμε την έρευνά μας με την απαιτούμενη εχεμύθεια, προστατεύοντας όλους τους εμπλεκομένους.
Διότι ερευνούμε άμεσα, δίκαια και αξιόπιστα με διεπιστημονική ομάδα.
Διότι η Επιχείρηση έχει στη διάθεσή της μηνιαία και τριμηνιαία στατιστικά των χώρων που απαιτούν προσοχή, των συνήθων προβλημάτων και χάρτη που ενδεικνύει το πού πρέπει να στραφεί η προσπάθεια του τμήματος προσωπικού.
Διότι η πάγια αντιμισθία για την 360ο κάλυψη της Επιχείρησης και των εργαζομένων κοστίζει λιγότερο από έναν μισθό MiddleManager.
Πέραν τούτων, όμως, ο διευθυντής του Δικηγορικού μας Γραφείου Κωνσταντίνος Μορτόπουλος:
Ήταν ο πρώτος Στρατιωτικός Νομικός Σύμβουλος των Ενόπλων Δυνάμεων που εφάρμοσε διαδικασίες έρευνας περιστατικών παρενόχλησης, bullying και έμφυλης βίας στις Ένοπλες Δυνάμεις με εικοσαετή εμπειρία σε Μονάδες, Σχηματισμούς και Μείζονες Σχηματισμούς εντός Ελλάδας, καθώς και σε αποστολές με έντονα χαρακτηριστικά στρες και αντίστοιχων συμπεριφορών του προσωπικού, όπως το Κοσσυφοπέδιο και το Αφγανιστάν.
Διαθέτει εκτενή διεθνή εμπειρία στην σύνταξη του συνόλου των απαιτουμένων στοιχείων πολιτικής, καθώς εργάστηκε ως Νομικός Σύμβουλος στη Διεθνή Επιτροπή Ερυθρού Σταυρού και ήταν ανάμεσα στους πρώτους διεθνείς νομικούς συμβούλους που βίωσαν και εργάστηκαν στο σκάνδαλο των εμπλεκομένων μελών ανθρωπιστικών οργανώσεων που προέβαιναν σε απαράδεκτες πράξεις γενετήσιας παρενόχλησης του τοπικού πληθυσμού και τοπικών εργαζομένων σε διάφορα θέατρα επιχειρήσεων.
Ήταν ο πρώτος Δικηγόρος που ήδη από το 2018 είχε καταρτίσει και εφαρμόσει σε επιχειρήσεις το Πρόγραμμα Εταιρικής Δεοντολογίας στα πρότυπα του Code de Conduite της Διεθνούς Επιτροπής Ερυθρού Σταυρού και του Καντονίου της Γενεύης, πολύ πριν παρόμοιες ρυθμίσεις επιβληθούν με τυπικό νόμο.
Αναζητήστε περισσότερες πληροφορίες στον ιστότοπο